દિવાળી પછી ભાઇ બીજ તહેવાર ખુબ જ ઉત્સાહથી ઉજવવામાં આવે છે. હિન્દુ કેલેનડર મુજબ, ભાઇ બીજ તહેવાર દર વર્ષે કારતક મહિલાની શુક્લ પક્ષની બીજના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે બહેન પોતાના ભાઇને તિલક લગાવે છે. અને તેમના જીવનમાં સુખ અને શાંતિ તેમજ સમૃદ્ધીના કામના કરે છે. આજના દિવસે સવારે 11.39 વાગ્યા સુધી સૌભાગ્ય યોગ રહેશે.
આ પછી શોભન યોગ શરૂ થશે. ભાઈ બીજના દિવસે બહેનો તેમના ભાઈઓને ઘરે બોલાવીને ભોજન કરાવે છે અને તેમને તિલક કરીને તેમના લાંબા આયુષ્ય માટે પ્રાર્થના કરે છે. ભાઈઓ પણ તેમની બહેનોને ભેટ આપે છે અને સુખી લગ્ન જીવન માટે આશીર્વાદ આપે છે. ભાઈ બીજનો તહેવાર ભાઈ દૂજ, ભૈયા દૂજ, ભાઈ ટીકા, યમ દ્વિતિયા, ભ્રાત્રી દ્વિતિયા જેવા ઘણા નામોથી ઓળખાય છે. તે યમ દ્વિતિયા, ભાઉ બીજ, ભત્રુ દ્વિતિયા વગેરે નામોથી ઓળખાય છે. પાંચ દિવસીય તહેવારની આજે સમાપ્તી થાય છે.
ભાઈ બીજ
કારતક માસની દ્વિતિયા તિથિ 2જી નવેમ્બરે રાત્રે 8:22 કલાકે શરૂ થશે અને કારતક દ્વિતિયા તિથિ 3જી નવેમ્બરે રાત્રે 10:06 વાગ્યા સુધી રહેશે. આવી સ્થિતિમાં ઉદયાતિથિ પ્રમાણે 3જી નવેમ્બરે ભાઈ બીજનો તહેવાર ઉજવવામાં આવશે. આ દિવસે સવારે 11.39 વાગ્યા સુધી સૌભાગ્ય યોગ રહેશે. આ પછી શોભન યોગ શરૂ થશે. તેથી, ભાઈ બીજના દિવસે પૂજા માટે શ્રેષ્ઠ સમય 11:45 મિનિટનો રહેશે.
યમુના અને યમરાજની પૂજાનું મહત્વ
પ્રચલિત કથાઓ અનુસાર, એકવાર યમરાજ પોતાની બહેન યમુનાને મળવા પૃથ્વી પર આવ્યા હતા. તે દિવસે કારતક માસના શુક્લ પક્ષની બીજે હોય છે. પોતાના ભાઈને આવતા જોઈને યમુનાએ તેને ભોજન પીરસ્યું અને તિલક લગાવીને તેનું સન્માન કર્યું. પોતાની બહેનનો પ્રેમ જોઈને યમરાજે કહ્યું કે જે કોઈ આ તિથિએ યમુનામાં સ્નાન કરીને યમની પૂજા કરશે, તેને મૃત્યુ પછી યમલોકનો ત્રાસ સહન કરવો પડશે નહીં. ત્યારથી કારતક માસના શુક્લ પક્ષના બીજા દિવસે યમુના નદીમાં સ્નાન કરીને યમરાજની પૂજા કરવાનું વિશેષ મહત્વ છે. સ્કંદ પુરાણમાં લખ્યું છે કે યમરાજને પ્રસન્ન કરવાથી ઉપાસકની દરેક મનોકામના પૂર્ણ થાય છે.